U istočnom delu Srbije, na samo desetak kilometara od urbane sredine grada Zaječara, nalazi se fascinantno mesto zaustavljenog vremena, koje je pravo čudo drevnih civilizacija- arheološko nalazište Gamzigrad.
Kako je istaknuto u Narodnom muzeju Zaječara, ovaj moćni lokalitet predstavlja jedan od najvećih i najočuvanijih spomenika rimske arhitekture u Evropi.
Tako se sa punim pravom, zbog svog nesumnjivo velikog kulturno-istorijskog značaja, Feliks Romulijana nalazi na Unesco listi svetske kulturne baštine od 2007. godine. Kao takav jedinstven je u našoj zemlji.
Zagonentni grad
Slojevita istorija ovog mesta dugo je stvarala zabunu. Traganje za istinom trajalo je oko 150 god, ali 1984. god, pronalaskom table sa isklesanim natpisom Felix Romuliana (Srećna Romulijana), sva misterija biva rešena.
Gamzigrad, kako govore zvanični podaci, nastaje kao rezidencija rimskog cara Gaja Valerija Maksimilijana (293-311). Valerije, iz velike ljubavi prema rodnom kraju i u čast svoje majke Romule, gradi velelpni dvorski kompleks, koji je smešten na visoravni od 6,5 hektara iznad doline Timoka.
Grad je bio opasan bedemom od dvadesetak odbrambenih kuli. Njegovu unutrašnjost vazda su krasile otvorene rimske terme sa izvanrednim podnim mozaicima, skulpture, mali i veliki paganski hram, tri hrišćanske crkve i drugi objekti, kao i dominantna raskošna carska palata- Romulijana.
Kao što na sajtu grada Zaječara navode, http://www.zajecar.info/ , smatra se da palata nikada nije dovršena. Prepuštena je hrišćanskoj crkvi u 4. veku, a tokom 5. veka biva razarana od strane varvara, dok je u 6. veku Justinijan obnavlja. Nakon najezde Slovena krajem 6. veka biva potpuno napuštena.
Danas, ulaskom kroz kapiju kompleksa ulazi se u jednu potpuno novu dimenziju. Neverovatno snažna energija i duh bogate prošlosti koji vlada ovim prostorom, obuzimaju vas u potpunosti. Pogled na zadivljujuće visoke zidine od opeke i kamene ostatke temelja, hrama, kupališta, potom i na izvanredne mermerne ploče, figure, mozaike, stubove i samo prostranstvo, oživljava davno prohujala vremena, upućujući na tadašnji luksuz i hedonizam careva, ali i fascinirajuću umešnost sveukupnog civilizacijskog stvaralaštva.
Podni mozaici, smatra se, najbolja su ostvarenja kasnoantičke kulture. Dva najlepša, na kojima su Lavirint i Dionis, prebačena su u Narodni muzej Zaječara.
Na osnovu nalazišta i tragova Gamzigrad se sagledava kroz šest istorijskih perioda: kao praistorijsko naselje, kao rimsko rustično naselje, kao rimski dvorac, kao crkveno dobro, kao ranovizantijsko naselje, kao srednjovekovni grad i kao privremeno sklonište u vreme turskih osvajanja.
Srećna Romulijana i dalje odiše dostojanstvom i privlači radoznale turiste sa svih strana. Njima poseta ovakvog lokaliteta može pružiti užitak celodnevnog boravka u vidu šetnje prostorom uzbudljive antičke priče. Ovom prilikom mogu proširiti svoja znanja iz istorije, razuzdati maštu, istraživati dalje i dublje, te proširiti vidike i zauvek oplementi svoj život.
Od pre dve godine, uz pomoć mobilne aplikacije Holograd omogućeno je razgledanje lokaliteta uz audio vodič, kako na srpskom tako i na engleskom jeziku.
Pročitajte i Sokobanja – Putem čudotvornih voda.