Na Staroj planini, iznad reke Temštice, stoji most čije ime izaziva radoznalost i nelagodu – Mrtvački most. Kroz vekove, ovaj most nije bio samo prolaz preko reke već i svedok strašnih događaja, krvavih sukoba i priča koje su ga obavile velom misterije.
Stariji meštani Pirota pamte da je most nekada nosio naziv „Mrtvočšći“, prema lokalnom dijalektu, dok mu je današnje ime postalo zvanično. Međutim, i dalje nije potpuno jasno zašto je nazvan Mrtvačkim.
Bogdan Rašić iz sela Temska priseća se priča iz detinjstva:
Kada sam bio dete, pričalo se da su naši na mostu pobili bugarsku vojsku. Bugari su tada pravili zlo – ubijali i mučili ljude. Pored toga, govorilo se o nekoj sili koja se tamo pojavljivala. Neki su pričali o jelenima koji se pretvaraju u pse – kao da je nešto natprirodno bilo prisutno.
Legende i strahovi
Prema narodnim pričama, na mostu su viđene natprirodne pojave poput sotona, vampira i drugih strašnih likova, što je naročito plašilo žene. Dragoljub Zlatković, stručnjak za običaje pirotskog kraja, veruje da su ovakve priče možda služile da disciplinuju mlade, ali ističe i mračniju stranu:
- Priče o sotoni i vampirima bile su način da se ljudi plaše, posebno žene, kako bi bile poslušne roditeljima. Ipak, most je bio pogodno mesto za ubistva, pa je moguće da ime potiče od brojnih smrti koje su se tamo dogodile kroz vekove.
Naziv mosta možda je povezan i s lokalitetom Mrtvina, koji se nalazi uz levu obalu reke Temštice i poznat je po mračnim pričama iz prošlosti.
Krvava istorija Drugog svetskog rata
Tokom Drugog svetskog rata, most je bio poprište sukoba između partizana i bugarske fašističke vojske. Proleća 1944. godine, partizani su sa Vidliča napravili zasedu bugarskim vojnicima. Iako su Bugari pretrpeli velike gubitke, u znak odmazde spalili su okolna sela i ubijali stanovnike.
- Jedna žena mi je pričala kako su Bugari palili sela i ubijali ljude – priseća se Zlatković.
Na mostu i danas stoji tabla koja podseća na taj događaj:
“Na ovom mestu, 23. marta 1944. godine, Nišavski partizanski odred pobedio je petostruko jaču jedinicu bugarske fašističke vojske, nanevši joj teške gubitke.”
Most između prošlosti i sadašnjosti
Iako okružen prirodnim lepotama, Mrtvački most nije uspeo da postane turistička atrakcija. Priče o natprirodnim pojavama i krvavoj prošlosti i dalje izazivaju strah kod mnogih koji izbegavaju da ga pređu. Ovaj most nije samo arhitektonski spoj između obala reke Temštice, već i simbol legendarnih priča, istorijskih događaja i večitih misterija.
Pročitajte i Staroplaninsko selo Topli Do simbol otpora i velikog turističkog potencijala.